Izera. Elektryczny "motosen" rządu zamienia się w koszmar

Firma nazywa się ElectroMobility Poland i zatrudnia 60 osób. Na realizację projektu Izera wydała dotąd ok. 69 mln zł - jak donosi „Dziennik Gazeta Prawna”. A to nie koniec kłopotów, kontrowersji i pytań.

Polski wóz

Plan Izera zrodził się w głowach rządzących w ubiegłym roku na fali elektromobilności. Polskie władze uznały, że teraz mocno będziemy stawiali na ekologiczne samochody elektryczne. I że chcemy stać się znaczącym graczem na tym rynku, bo jest o co walczyć. Zgodnie z danymi z kwietnia w Polsce jest zarejestrowanych już ponad 40 tys. elektrycznych aut. Od początku roku liczba nowych rejestracji zwiększyła się o ponad 70 proc. w porównaniu do analogicznego okresu 2021.

Ludzie kupują „elektryki”, ale nie polskie, bo ich po prostu nie ma. O ile dobrze sobie radzimy z produkcją elektrycznych autobusów (a teraz zaczynamy produkować zasilane wodorem), to na polu osobówek mamy spore problemy. Może inaczej: nie ma problemu, bo nie ma takich samochodów polskiej produkcji. Stąd właśnie idea Izery.

Zakład produkcyjny ma powstać w Jaworznie. Pracę znajdzie w nim ok. 15 tysięcy osób, przy czym 3,2 tys. przy samej produkcji, a reszta w firmach kooperującyh. To nie będzie rządowa inwestycja, bo stoi za nią spółka Electromobility Poland. Może jednak liczyć na państwowe wsparcie – także w formie dotacji.

Pierwsza Izera ma zjechać z taśmy w 2024 roku.

Lex Izera

Władza zrobiła już wiele, żeby fabryka powstała. W 2021 r. parlament przyjął specjalną ustawę ochrzczoną mianem lex Izera. Zgodnie z jej zapisami fabryka ma stanąć na gruncie należącym do Lasów Państwowych. Ustawa pozwala Lasom Państwowym zamienić się gruntami z Jaworzonem. Mają to być „(…)inne lasy, grunty lub nieruchomości, na których jest możliwe prowadzenie gospodarki leśnej. Chodzi o rozwiązanie problemów z pozyskaniem lokalizacji dla inwestycji uzasadnionych potrzebami i celami polityki państwa związanej ze wspieraniem rozwoju i wdrażaniem projektów dotyczących energii, elektromobilności czy transportu” – czytamy w ustawie.

Przepisy mają obowiązywać tylko przez dwa lata i dotyczą 118-hektarowej (znajdującej się blisko autostrady A4) oraz nieruchomości leśnej w Stalowej Woli. Tam mają zostać rozbudowane zakłady zbrojeniowe.

Piotr Zaremba, prezes ElectroMobility Poland – firmy mającej produkować Izerę – przyznał, że rozważano inne lokalizacje. Było ich blisko 30, ale zdecydowano się na Jaworzno.

Ważna była nie tylko możliwość zbudowania fabryki, ale też odpowiedniego zaplecza logistycznego i stworzenie parku dostawców w bezpośrednim sąsiedztwie zakładu. Jaworzno daje największy potencjał w tym zakresie, stąd po dokładnych i szczegółowych analizach wskazaliśmy właśnie to miejsce. Dodatkową gwarancją powodzenia tego projektu są partnerzy, którym deklarują wsparcie i zaangażowanie, aby doprowadzić inwestycję do końca.

- Piotr Zaremba, prezes ElectroMobility Poland

Ale na razie nic nie wyszło z tak zaplanowanej operacji. Ziemia wciąż należy do leśników, bo jeszcze nikomu jej nie przekazali. Problem jest w pieniądzach.

Jaworzno zamierza zaciągnąć 40 mln zł kredytu na pokrycie podatku VAT od transakcji z Lasami Państwowymi. Chodzi o wymianę działek, na których ma powstać m.in. fabryka Izery. Z uzasadnienia zmian w najnowszej uchwale budżetowej wynika, że potrzeba zabezpieczenia pieniędzy na ten cel to efekt niejednoznacznej interpretacji przepisów dotyczących podatku VAT przy transakcji wymiany. Przegłosowana w 2021 roku specustawa (lex Izera) nie precyzuje wszelkich fiskalnych obowiązków. Pożyczką miasto chce zabezpieczyć się na wypadek konieczności zapłaty tego zobowiązania.

- DGP

A trzeba jeszcze pamiętać o kolejnych pieniądzach. I to niemałych, bo projekt Izera ma kosztować ok. 5 mld złotych. Dodajmy tylko, że symboliczne wbicie łopaty, które miało rozpocząć budowę fabryki, planowano na jesień 2021.

Polski samochód?

Izera może wydawać się projektem bardzo atrakcyjnym. Operacją, która nie tylko pochłonie pieniądze, ale też je przyniesie. Dodatkowo produkcja ma stymulować polską gospodarkę. Samochód elektryczny miał być impulsem do poszukiwania, opracowywania i wdrażania nowych technologii. I tak pewnie (jeżeli fabryka powstanie) będzie. Tyle że nie szybko.

Już w ubiegłym roku prezes Electromobility Poland Piotr Zaremba przyznał, że polski przemysł nie ma kompetencji do produkowania nowoczesnych aut. Przez lata nasze możliwości technologioczno-motoryzacyjne praktycznie się nie rozwijały i w efekcie Izera i tak musi być zbudowana na podstawie zagranicznych rozwiązań. Nasze firmy zaczną odgrywać widoczną rolę w tym procesie za jakieś 8-10 lat.

Elvi poległ

Izera nie jest pierwszym polskim pomysłem na samochód elektryczny. W 2017 roku Ursus pokazał projekt pierwszego polskiego elektrycznego samochodu dostawczego Elvi. Chwalił go nawet premier Mateusz Morawiecki.

Elvi zaprojektowano w wersji trzyosobowej i to się nie zmieni. Tył pojazdu może być zamieniony w chłodnię, plandekę, kontener lub otwartą skrzynię. Może znaleźć się na wyposażeniu firm zajmujących się wywozem odpadów, przewozem paczek, budownictwem czy dostawą żywności. Nic nie stoi na przeszkodzie, żeby taki pojazd skonstruować na potrzeby służb medycznych czy straży pożarnej. Dzięki temu grono potencjalnych odbiorców jest naprawdę szerokie. Największe szanse dla pojazdu upatruje się w usługach kurierskich. Całkowita masa pojazdu to 3,5 tony, ładowność wynosi 1100 kg. Nie należy się martwić o dystanse, jakie pokonuje się dzięki ELVI. Na pełnej baterii pojazd może przebyć 150 km, co odpowiada zapotrzebowaniu firm i spółek bazujących w obrębie jednego miasta. W dodatku dzięki innowacyjnym bateriom litowo-jonowym ładowanie 90 proc. energii potrwa zaledwie 15 minut. Maksymalna prędkość to 100 km/h. Do produkcji tak zachwalanego auta nigdy jednak nie doszło.