K2 w Tczewie czyli Himalaje śmieci

Praktycznie nie ma dnia, aby nad miastem nie unosił się fetor ze zlokalizowanego w mieście wysypiska śmieci. W cieplejsze dni, z większą wilgotnością powietrza na osiedlach Suchostrzygi, Nowe Miasto czy Prątnica nie da się oddychać czystym powietrzem. Jeszcze w 2024 prezes Zakładu Utylizacji Odpadów Stałych w Tczewie informował, że wzmożony fetor jest wynikiem niezwykle gorącego lata.

Mieszkańcy skarżą się, że w nocy potrafi śmierdzieć. To wynika głównie z pogody. Emisja ze składowiska jest stała, niezależnie od tego, czy to jest dzień czy noc. My nie mamy czegoś takiego w zakładzie jak zawór, tak, że puszczamy smród lub nie. Wszystkie instalacje są hermetyczne i wszelkie wyziewy są oczyszczane i nie ma żadnego bypassu. [...] w nocy jak nie ma wiatru, ten tuman, chmura  się po prostu utrzymuje, ona nie jest rozrzedzana. W momencie, kiedy przyjdzie pierwszy poranny wiaterek, to znika i stąd jest różnica między dniem nocą.

- Maciej Jakubek, ZUOS Tczew

Przeczytaj także: Nie wieje więc śmierdzi. Cała nadzieja w Ropuchach

Jest chłodniej, ale w mieście dalej śmierdzi

Zakład Utylizacji Odpadów Stałych Sp. z o.o. na terenie Trzewa boryka się z problemem uciążliwości zapachowej, wynikającej głównie z eksploatacji kwatery K2 oraz działalności instalacji sortowni i kompostowni. Jak dotąd podjęte działania techniczne i organizacyjne nie przyczyniły się do zminimalizowania zapachu wydobywającego się ze składowiska. Ale czy sam zapach jest jedynym problemem? Czy wydobywające się znad kwatery K2 bioareozole nie są przypadkiem szkodliwe dla mieszkańców?

Emisje z kwater składowiskowych

Obecnie największy udział w emisji zapachów ma eksploatowana kwatera K2, na której składowane są odpady resztkowe, frakcje po stabilizacji tlenowej oraz inne odpady, takie jak budowlane i cmentarne. Mimo stosowania warstw izolacyjnych oraz bieżącego pokrywania odpadów cienką warstwą przysypki, procesy biologicznego rozkładu materiałów biodegradowalnych prowadzą do emisji gazów, w tym metanu. W trakcie rozkładu materii organicznej uwalniają się różnorodne substancje – od prostych, takich jak dwutlenek węgla, metan, tlenek węgla, amoniak, siarkowodór czy woda, po bardziej złożone, na przykład kwasy organiczne, alkohole, aldehydy czy lotne związki organiczne. Wiele z nich może powodować uciążliwości zapachowe, a także stanowić zagrożenie dla środowiska oraz zdrowia i życia ludzi.  

Dlatego tak ważne jest ograniczanie składowania odpadów biodegradowalnych, które są źródłem tych problemów. Jednym z alternatywnych rozwiązań jest biostabilizacja w warunkach tlenowych – proces, który zmniejsza emisję substancji odpowiedzialnych za nieprzyjemne zapachy i pozwala na minimalizację ich negatywnego wpływu na otoczenie.

Hala przyjęcia odpadów to jest miejsce, gdzie przyjeżdżają śmieciarki. W związku z tym są tam otwarte wrota, kiedy jest to potrzebne. Zamykamy je, kiedy ruch ustaje. Tam, gdzie jest główny proces, czyli w hali kompostowni i w hali dojrzewania, wrota są otwierane tylko do celów technicznych lub do wywożenia gotowego kompostu. Tam panują w środku złe warunki. System [...] oczyszcza powietrze, które jest usuwane z tej hali. Właśnie po to są wybudowane te hale, żeby w środku były te trudne warunki. To jest miejsce przeznaczone do przebywania przez pracowników.

- Maciej Jakubek, ZUOS Tczew

Tczewskie wysypisko śmieci dysponuje kompostownią o wydajności 44 280 Mg rocznie, gdzie przetwarzane są odpady biodegradowalne. Proces prowadzony jest w dwóch etapach, w warunkach tlenowych, w szczelnie zamkniętym obiekcie. Dzięki takiemu rozwiązaniu odpady są chronione przed wpływem czynników atmosferycznych, a szczelne podłoże zapobiega przedostawaniu się odcieków do środowiska. Całość wyposażona jest także w system wentylacji, który minimalizuje emisję zanieczyszczeń.

W ramach instalacji funkcjonują wydzielone tunele, które umożliwiają jednoczesne przetwarzanie różnych strumieni odpadów w zależności od ich rodzaju i ilości. Przynajmniej jeden tunel przeznaczony jest na odpady zielone, a kolejny na odpady kuchenne. W pozostałych tunelach prowadzone są procesy biologicznego przetwarzania frakcji biodegradowalnej wydzielonej ze zmieszanych odpadów komunalnych oraz innych odpadów organicznych.

Działania ograniczające emisje z kwater:

• Składowanie w obrębie tzw. palet roboczych, które ogranicza powierzchnię narażoną na emisję gazów.
• Systematyczna weryfikacja składowanych odpadów pod kątem zawartości frakcji biodegradowalnej.
• Zwiększenie skuteczności odgazowywania poprzez częstą regulację systemu oraz pozyskiwanie biogazu.
• Plany zamknięcia i rekultywacji kwatery K2, w tym uszczelnienie powierzchni.

Instalacja sortowni i kompostowni

Instalacja sortowni i kompostowni przeszła modernizacje, dzięki którym pracuje obecnie w trybie zamkniętym. Każdy obiekt został wyposażony w system wentylacji i podciśnienia, co ogranicza emisję zapachów na zewnątrz.

Środki techniczne stosowane w instalacjach:

• Powietrze usuwane z sortowni przepływa przez urządzenia oczyszczające z filtrami węglowymi oraz biofiltry.
• Procesy kompostowania odbywają się w szczelnych obiektach od przyjęcia odpadów po zakończenie dojrzewania.
• Wprowadzono system hermetyzacji hali dojrzewania kompostu.

Plany modernizacji i przyszłe działania

Aby ograniczyć uciążliwość zapachową w przyszłości, zakład planuje:

• Zmianę technologii sortowania, aby zmniejszyć ilość odpadów trafiających do składowania i kompostowania, na korzyść spalarni.
• Montaż kurtyn powietrznych i urządzeń dezodorujących w bramach hali dojrzewania kompostu.
• Prowadzenie działań informacyjnych, w tym organizację dni otwartych dla mieszkańców, aby zwiększyć zrozumienie procesów i znaczenia zakładu.
• Przeniesienie składowiska do nowej kwatery w Ropuchach, oddalonej od osiedli mieszkaniowych.

Wszystkie odpady, które teraz tam trafiają, będą wywożone na składowisko pod Pelplinem. Także pozostanie nam tylko kwestia logistyki. Pojazdy będą ładowane w hali dojrzewania, zakrywane i wywożone do Pelplina. W Pelplinie składowisko jest zlokalizowane. Póki Pelplin nie zacznie się rozrastać z dala od mieszkańców i jeszcze na takim kierunku wiatru, który na przykład nie powoduje uciążliwości w samym mieście.

- Maciej Jakubek, ZUOS Tczew

Problemy zgłaszane przez mieszkańców

Mieszkańcy, zwłaszcza osiedli Bajkowe i Suchostrzygi, nadal zgłaszają uciążliwości zapachowe, szczególnie w okresie letnim. Problemy, jak wyjaśniał prezes ZUOS są wynikiem przede wszystkim sezonowego wzrostu ilości odpadów biodegradowalnych i nieodpowiednich warunków atmosferycznych, takich jak wysokie temperatury i brak wiatru. Powietrze śmierdzi bo zawiera wydobywające się ze składowiska bioareozole, czyli cząstki biologiczne, takie jak bakterie, wirusy, grzyby i ich zarodniki, a także inne mikroorganizmy lub materiały biologiczne. Powstają one zarówno w wyniku procesów naturalnych, takich jak pękanie pęcherzyków powietrza w wodzie, erozja czy turbulencje, jak i działalności człowieka, w tym w oczyszczalniach ścieków, na składowiskach odpadów czy w wyniku działań przemysłowych.

Transport bioaerozoli zależy od różnych czynników. Wielkość cząstek ma kluczowe znaczenie – mniejsze cząstki, poniżej 5 µm, mogą długo unosić się w powietrzu i przenikać głęboko do dróg oddechowych. Warunki klimatyczne, takie jak temperatura, wilgotność, opady i wiatr, również wpływają na ich przemieszczanie. Ponadto, gęstość, kształt oraz właściwości aerodynamiczne cząstek, a także czynniki mechaniczne i chemiczne, jak aglomeracja czy starzenie się cząstek, determinują sposób ich transportu.

Źródłami bioaerozoli są zarówno procesy naturalne, takie jak emisje z wód otwartych, gleby czy roślinności, jak i działalność antropogeniczna, obejmująca oczyszczalnie ścieków, składowiska odpadów i przemysł. Bioaerozole mogą stanowić zagrożenie zdrowotne, ponieważ zawierają patogeny odpowiedzialne za choroby układu oddechowego, takie jak Legionella  czy Klebsiella pneumoniae, a także choroby skóry, alergie (np. Aspergillus, Candida) czy schorzenia przewodu pokarmowego (np. Escherichia coli, Cryptosporidium). Emitują także toksyny, takie jak endotoksyny, egzotoksyny i mikotoksyny, które są szkodliwe dla ludzi, zwierząt i środowiska.

Aby przeciwdziałać emisji bioaerozoli, konieczne jest ograniczenie ich powstawania w obiektach komunalnych poprzez lepszą izolację oraz kontrolę procesów technologicznych. Ważny jest także monitoring mikrobiologiczny w otoczeniu miejsc emisji. Bioaerozole mogą być przenoszone na duże odległości, osadzając się na terenach miejskich, rolniczych i rekreacyjnych, co prowadzi do zanieczyszczenia wód i gleby, wpływając negatywnie na środowisko.