AMOR VINCIT OMNIA - miłosne znalezisko w gdańskim Żurawiu

Turkawka to gatunek średniej wielkości ptaka wędrownego z rodziny gołębiowatych. Jest to ptak drobny, smukły, nieco większy od kosa. Grozi mu wyginięcie. W wielu kulturach jest symbolem pokoju i harmonii, wierności i trwałości związków, bo ptaki te tworzą stałe pary, lojalne i opiekuńcze wobec potomstwa i  siebie wzajemnie. 

Miłosne znalezisko

Średniowieczna, odlana z cyny plakietka miłosna w kształcie turkawki została odkryta podczas prac archeologicznych prowadzonych przy remoncie Żurawia. Pod sylwetką ptaka umieszczona jest szarfa z łacińską inskrypcją „AMOR VINCIT OMNIA”, czyli „Miłość zwycięża wszystko”. Na grzbiecie turkawki można zauważyć ślady po dwóch oderwanych uchwytach, które służyły do zawieszania plakietki na łańcuszku lub przypinania do ubrania. 

Mówi dr Robert Domżał, dyrektor Narodowego Muzeum Morskiego w Gdańsku:

O używaniu podobnych ozdób przez średniowiecznych gdańszczan świadczą liczne znaleziska znane z terenu miasta. Moda na plakietki miłosne dotarła do Gdańska z Europy Zachodniej, na co wskazuje znaczna liczba tego typu zawieszek odkrytych w XIV-XV wiecznych miastach Holandii i Anglii. Odnaleziony w ziemi miłosny artefakt ze średniowiecza, idealnie wpisuje się w obchodzone 14 lutego walentynki - dr Robert Domżał, dyrektor Narodowego Muzeum Morskiego w Gdańsku.

Symboliczna turkawka

Ozdoba - turkawka jest cenna przede wszystkim pod względem kulturowym i historycznym, mówi dr Anna Rembisz-Lubiejewska, archeolog podwodna NMM:

Turkawka to niewielki ptak, określany jako dziki gołąb. Jednak w porównaniu ze swoim miejskim kuzynem wyróżnia ją bardziej zróżnicowana kolorystyka oraz charakterystyczny metaliczny połysk. Ponieważ ptaki te często tworzą stałe pary, w wielu tradycjach kulturowych turkawka jest symbolem wierności i wiecznej miłości. Ich lojalność i troskliwość względem partnera i potomstwa czyni je idealnym symbolem miłości i rodziny – dr Anna Rembisz-Lubiejewska z Działu Badań Podwodnych NMM.

Wyjątkowy wygląd turkawki, charakterystyczne upierzenie i niewielki rozmiar sprawiły, że stała się tematem zainteresowania w sztuce i literaturze. Motyw tego ptaka był często wykorzystywany w dziełach literackich, między innymi przez Williama Szekspira, który opisał ludzi jako „turkawki zakochane, para nierozłączna i we dnie, i w nocy” (cyt. z "Król Henryk VI"). 

Remont Żurawia się kończy

Ozdoba w kształcie turkawki to nie jedyny przedmiot znaleziony podczas modernizacji najstarszego zachowanego dźwigu portowego w Europie. Wcześniej natrafiono na kamień wysokiej wody z 1651 roku oraz egzemplarz „Dziennika Bałtyckiego” z 1961 roku.  Wszystkie znaleziska wzbogacą nową wystawę w Żurawiu, dodając kolejny element do bogatej historii i kultury miasta. 

Zakończenie remontu i modernizacji Żurawia planowane jest na 30 kwietnia tego roku. Koszt projektu to blisko 18 milionów złotych, a jego realizacja jest dofinansowana ze źródeł zewnętrznych: ok. 13 milionów złotych przez Islandię, Lichtenstein i Norwegię w ramach funduszy EOG, ponad 2 miliony złotych pochodzi ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, natomiast wkład własny NMM (ze środków finansowych Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego), to ponad 2,5 miliona złotych.